Аддаючы належнае багатым традыцыям абарончага будаўніцтва ў нашым горадзе, нельга пакінуць па-за ўвагай той факт, што фартыфікацыі Гродзенскай крэпасці сустрэлі ХХІ стагоддзе ў стане, які зусім не адпавядае гістарычнаму і архітэктурнаму значанню гэтых помнікаў. Значная частка фартоў крэпасці ўжо знішчана, іншыя працягваюць разбурацца.
Сёлета споўнілася 90 гадоў з моманту зацвярджэння 4 жніўня (17 па новаму стылю) 1912 г. расійскім царом Мікалаем ІІ канчатковага праекта будаўніцтва доўгачасовых ўмацаванняў, якія павінны былі ператварыць Гродна ў першакласную крэпасць. На жаль, будаўніцтва крэпасці застаецца невядомай старонкай гродзенскай гісторыі, хаця ўмацаванні былі пабудаваны і адыгралі сваю ролю ў мінулым. Крэпасць не была аб’ектам даследаванняў прафесійных гісторыкаў і краязнаўцаў (за выключэннем падзей, звязаных з абаронай Гродна ў першую сусветную вайну). Гэтая недаследаванасць спрыяла з’яўленню ўсякага роду недакладнасцей і недарэчнасцей пры вывучэнні гісторыі Гродзеншчыны. Гэты матэрыял стаў вынікам даследаванняў, якія праводзіць студэнцкае навуковае таварыства вайсковай археалогіі і гісторыі гістарычнага факультэта Гродзенскага дзяржаўнага універсітэта. Адна з мэтаў таварыства – комплекснае вывучэнне помнікаў фартыфікацыі Гродзеншчыны.
Гродненская крепость в 1920 – 1944 гг
В результате Первой мировой войны (августовские бои 1915 г.), Гродненская крепость практически перестала существовать как цельный комплекс и потеряла свое стратегическое значение.
